Madem oyle iste boyle!

Madem mac yok ve madem o vesileyle kulturel olarak sitenin bokunu cikardik pek tabii ben de buna kayitsiz kalamazdim! 

Sedat Hakkı Karadayı  

İSTANBUL’UN TARİHTEKİ İSİMLERİ

İstanbul tarihte birçok isme sahip olsa da en çok kullanılan isimleri iki kurucusu tarafından koyulan “Byzantium” ile “Konstantinopolis” olmuştu. Osmanlı döneminde öz Türkçe olarak “Astana Balık” (Cennete ait, Hanlığa ait kent) adı verilmesi pek kabul görmüş diyemeyiz. Ancak kelimelerin uzun olması yerine kısaltılarak Asitane adı ile kullanıldığı dönemler olmuştur.

Byzantion

Yunanistan’ın Megara kentinden yola çıkan birkaç Dor’lu insanları taşıyan gemi MÖ 700 de Boğazdaki bu yerleşim yerine geldiler. Başlarında bulunan kralları Byzas’tan dolayı kentin adını ona atfen Byzantion koyuldu.

Nova Roma

MÖ 200 tarihinde şehir Romalılar tarafından ele geçirildi ancak çok önem verilmedi. İlk kez 330 yılında kente aşık olan I. Konstantin tarafından Roma İmparatorluğu’nun başkenti ilan edilince Latince ”Yeni Roma” anlamına gelen ”Nova Roma” adı konuldu.

Konstantinopolis

İmparator I. Konstantin’in ölümüyle kentin adı onun şerefine ”Konstantin’in kenti” anlamına gelen ”Konstantinopolis”e çevrildi. Konstantinopolis, Bizans İmparatorluğu boyunca kentin resmi adı olarak kaldı.

Stanpoli

Eski Yunanca ‘Eis ten polin’ şehre doğru (gitmek) anlamına gelen ve eski çağ uzmanlarından bir kısmının İstanbul adının etimolojik kaynağı iddia ettikleri kelimedir.

Darülhilafe

Osmanlı Devleti’nin resmi yazışmalarında hilafetin merkezi anlamında ”Darülhilafe” kelimesi kullanıldı.

Dersaadet

“Mutluluk kapısı” anlamına gelen eski İstanbul isimlerinden.

Asitane

Bu kelimenin Türkçe Astana ve Balık kelimelerinden geldiği yönündedir. Bu teze göre: İstanbul kelimesi Öz Türkçe iki kelimeden meydana gelir. Astana (veya Osmanlıca da “Asitane”) ve Balığ kelimelerinden oluşturulmuştur. Astana veya Asitane kelimeleri ön Türkçe ASKAN veya ASQAN kelimesinden gelir, cennete ait, güzel yer veya hükümdarlığa, hanlığa ait manasındadır. Balığ veya balık kelimesi “Şehir” manasındadır (Ör. Balıkesir adı “esir balık değil hisar şehridir”) dolayısı ile ASTANA BALIĞ veya ASİTANE BALIĞ kelimeleri İstanbul’un temelidir. Hâkim olan unsurların kullandığı kelimelerin, deyimlerin ele geçirilen ve Türkleşen unsurlarca söylenmeye çalışması ve kelimenin deforme olması (bir yabancının en fazla zorlandığı şeylerden biridir “Ğ” sesi”) neticesinde ASTANABAL kelimesi daha akılda kalıcı ve söylenmesi kolaydır.

İstanbul

İstanbul kelimesinin Eis ten polin cümlesinden de türedildiği iddia edilse de Astana Balık ve daha sonra söylenen Astanabal kelimelerinden de türemiş olabileceği kabul edilebilir.

Grekçe’de ”Bizantion”,

Latince’de ”Bizantium, Antoninya, Alma Roma, Nova Roma”,

Rumca’da ”Konstantinopolis, Istinpolin, Megali Polis, Kalipolis”,

Slavca’da ”Çargrad, Konstantingrad”,

Vikingce’de ”Miklagord”,

Ermenice’de ”Bizant, Stimbol, Esdambol, Eskomboli”,

Arapça’da ”Bizantiya, el-Mahsura, Kustantina el-uzma”,

Selçuklular’da ”Konstantiniyye, Mahrusa-i Konstantiniyye, Stambul”

Osmanlıca’da ”Dersaadet, Deraliyye, Mahrusa-i Saltanat, Istanbul, Islambol, Darü’s-saltanat-ı Aliyye, Asitane-i Aliyye, Darü’l-Hilafetü’l Aliye, Payitaht-ı Saltanat, Dergah-ı Mualla, Südde-i Saadet, Makarri Saltanat” isimleriyle anıldı